dinsdag 23 juni 2009

Opiniestuk

Steeds meer beeldbepalende feministes haken af. Voor een verdere verbetering van de maatschappelijke positie van vrouwen is dàt funest, waarschuwt Jessica de Jong.

De nieuwe hoofdredacteur Margriet van der Linden van het feministische maandblad Opzij, zal tot haar schrik gemerkt hebben dat twee van haar meest spraakmakende columnistes hun missie verloochenen. Econoom Heleen Mees wil niet meer praten over topvrouwen in het  bedrijfsleven. Journaliste Myrthe Hilkens, die in 2008 in een klap doorbrak met haar boek MC Sex over de pornoficatie van de samenleving, heeft het helemaal gehad met de vrouw als lustobject. Eén van de bekendste feministes die in de afgelopen jaren is vertrokken, is Ayaan Hirsi Ali, die veel stof liet opwaaien met haar kritische uitspraken over allochtone vrouwen.

Het is zorgelijk dat Mees, Hilkens en Hirsi Ali hun werk niet afmaken. Zij hebben hun emancipatiedoelen nog lang niet bereikt. Het aantal topvrouwen is nog altijd zeer laag, vrouwen worden veelvuldig als lustobject afgebeeld in reclames, muziekclips en op internet, en vrouwenbesnijdenis bij moslimsmeisjes is nog altijd niet verminderd. Ook op andere terreinen zit er nog veel scheef tussen mannen en vrouwen. De kans dat hier op korte termijn verandering inkomt is klein als nog meer beeldbepalende feministes wegvallen.

Wat opvalt is dat jonge feministes vroeg of laat kopschuw raken. Dit komt allereerst door de aggressieve toon in de media. Zo ontving Hilkens in praatprogramma’s en op internet vele denigrerende opmerkingen over haar seksleven, waardoor ze haar enthousiasme is verloren. Niet veel anders verging het Mees die als kinderloze koude kikker werd weggezet. Hoe zwaar de weggevluchte Hirsi Ali, die drie jaar geleden als getraumatiseerde moslima werd gediskwalificeerd, het te verduren kreeg is alom bekend.

Ook andere feministes worden persoonlijk aangevallen op het thema dat zij aan de kaak stellen. Zo gaf het uiterlijk van documentairemaakster Sunny Bergman aanleiding tot grote spot toen zij in haar documentaire Beperkt Houdbaar kritiek uitte op het heersende schoonheidsideaal en wantoestanden in de plastische chirurgie. De vrijgevochten moslimschrijfter Naema El Tahir ontvangt veel hate-mail, omdat ze openlijk over seks schrijft.

Om ervoor te zorgen dat jonge vrouwen misstanden aan de kaak blijven stellen, is het van belang dat zij anders tegemoet worden getreden in de media. Journalisten, critici en politici moeten niet vragen waarom een mooi meisje met dit onderwerp bezig is, en wat haar drijfveren zijn, maar naar inhoudelijke argumenten informeren. Het accent moet veel meer liggen op ‘het waarom’ van de verandering en niet op de persoon in kwestie.

Een tweede belemmering waarop vrouwen stuklopen is de Nederlandse poldermentaliteit. Onder invloed van Mees is een jaar geleden bijvoorbeeld geen wettelijk quotum, maar het ‘Charter Talent naar de Top’ opgericht. Dit vrijblijvende initiatief stimuleert bedrijven om meer topvrouwen aan te nemen, maar heeft nog niks opgeleverd. Hilkens moet genoegen nemen met een vaag voorstel om de seksuele voorlichting op middelbare scholen nader te bekijken. De inspanningen van Hirsi Ali om vrouwenbesnijdenis terug te dringen hebben geen meetbare vermindering opgeleverd.

Met andere woorden: feministes raken verstrikt in het stroperige net van vrijblijvende codes, zelfregulering en commissies, waarmee we in ons land altijd alles willen oplossen. Politici moeten zich realiseren wat voor vertragende effecten dat heeft op de emancipatie. Zij moeten vaker en sneller durven kiezen voor dwingender en ingrijpender maatregelen. Immers, het verleden leert dat alle belangrijke vrouwenkwesties pas goed werden geregeld na invoering van verstrekkende wetgeving.

Vrouwen maken het zichzelf ook niet gemakkelijk. De meeste jonge feministes zijn solistisch ingesteld en raken hierdoor sneller uitgekeken op hun missie. Ze vinden hun eigen strijdpunt vaak het belangrijkst waardoor het emancipatieproces versnippert. In plaats daarvan zouden zij hun krachten moeten bundelen. Ook moeten ze bereid zijn om strengere controle uit te oefenen op de politiek en het bedrijfsleven. Het is cruciaal dat dit gebeurt, omdat de derde feministische golf anders voortijdig stukslaat.

Jessica de Jong is journalist over vrouwenkwesties
en bestuurslid van de Stichting Vrouw & Media.